Inleiding

Na een beetje zoeken en een hele weg gegaan te hebben in een school, vonden de ouders van J. een plaats voor hem in het Sint-Barbaracollege in Gent. U kan hier onder het verslag van de ouders van J. lezen over hoe zij zochten en vonden, en hoe ze het eerste jaar op Sint-Barbaracollege ervaren hebben voor hun kind. Voor Sint-Barbaracollege was dat meteen het startjaar van hun werking rond hoogbegaafden, dat toch ook een leer-jaar bleek te zijn.

Deze tekst is op zich uniek in de reeks schoolvoorbeelden, omdat het eens het beeld geeft van hoe de ouders van een kind op zoek gaan naar oplossingen, hoe ze naar de initiatieven van een school kijken, en hoe ook zij beseffen dat niet elke aanpak ideaal is voor elk kind.

Wellicht hebben zowel ouders als mensen uit het onderwijs heel wat aan deze tekst. JG, alvast bedankt om dit met ons te delen! (YW)

Kangoeroeklas in het Sint-Barbaracollege in Gent (tekst van JG)

Vooreerst : dit is een indruk van de werking van de kangoeroeklas zoals wij als ouders die zien. Dat wil zeggen : de bedoeling zoals die ons uiteengezet is door de directie, de praktische werking zoals die ons overgebracht wordt door onze zoon.

Een beetje voorgeschiedenis

Toen onze zoon in de 2^de kleuterklas zat, wees de kleuterleidster van de parallelklas ons erop dat we hem best eens zouden laten testen. Op cognitief vlak was hij duidelijk zijn leeftijdsgenoten ver voor (las al eenvoudige boekjes bijvoorbeeld). Door omstandigheden duurde dat nog even, maar het resultaat was duidelijk: onze zoon bleek hoogbegaafd. Aangezien hij graag naar school ging en geen moeilijkheden ondervond, besloten we hem de derde kleuterklas te laten doorlopen. Ondertussen informeerden we naar een geschikte lagere school voor hem. In eerste instantie werd dat de parochieschool, waar ook zijn zus (5 jaar ouder) zat. De directie en de leerkracht van de eerste klas bespraken met ons hoe ze de zaken zouden aanpakken en dat zag er veelbelovend uit, ondanks het feit dat de school geen ervaring had met hoogbegaafde kinderen. In september 2004 startte hij daar, vol goede moed.

Dan begint het verhaal van een typisch hoogbegaafd kind. Ontgoocheling, want hij leerde er niets. Ontgoocheling, want de andere kinderen konden hem niet volgen. De juf deed wel schitterend werk en schakelde hem in voor de lessen : ze bracht een nieuw item aan, waarna de vragen gesteld werden door onze zoon. Die werden beantwoord door haar en zo werd de leerstof aangebracht. Ondertussen kreeg hij enkele uren per week Bijscholing door de zorgcoördinator, met als doel hem zodra hij de achterstand ingelopen had een versnelling naar de tweede klas. Na de krokusvakantie (2005) werd dan de stap gezet. Meteen nestelde hij zich aan de top van de klas. Al bij al was dat een schitterend schooljaar, na de aanvankelijke frustraties.

In september 2004 startte hij dan, samen met zijn klasgenoten, in de derde klas. Ondanks onze verwittigingen, leek de school ervan uit te gaan dat alles nu wel op een "normale" manier verder zou gaan. Normaal, inderdaad, voor een hoogbegaafd kind. Dat wil zeggen dat de leerstof erdoor vloog en dat de verveling zich al snel aandiende. Wat wil je, als je weet dat hij de stof ongeveer 30 % sneller verwerkte dan een gemiddeld schoolkind ? De leerkrachten wilden niet mee, vonden ons lastig, weigerden de adviezen van het CLB. Halfweg het schooljaar resulteerde dat in een maagonsteking als gevolg van stress. Aangezien er niets verbeterde, ondanks de inspanningen van de directrice, zat er niets anders op dan op zoek te gaan naar een school met specifieke aandacht voor hoogbegaafde kinderen. Daarnaast speelden uiteraard nog andere argumenten, zoals bijvoorbeeld bereikbaarheid. Na veel zoeken (we willen onze lieverd niet om de zoveel maanden naar een andere school sturen) lazen we een aankondiging van het Sint-Barbaracollege in Gent : ze zouden in het schooljaar 2005-2006 starten met een kangoeroeklas. Omdat er daarnaast niet meer dan twee andere scholen met een specifiek aanbod voor hoogbegaafden te vinden waren, waarbij de bereikbaarheid een groter probleem vormde (in één geval zou dat betekenen dat we 's morgens en 's avonds telkens 40 km zouden moeten afleggen) en omdat we de school al kenden (zijn mama heeft er nog les gegeven), namen we contact op met de directie om het aanbod te bekijken.

De kangoeroeklas van Sint-Barbara

Wat hieronder volgt, is wat ik als ouder onthouden heb van die werking. Als je meer wilt weten, neem je natuurlijk best contact op met de school zelf.

Eerst : wat beoogt de school met de kangoeroeklas ? Er zijn meerdere doelen die ze wil bereiken. HB-kids verwerken informatie duidelijk sneller dan de gemiddelde leerling, met de gevolgen die iedereen die begaan is met dit onderwerp kent. De school wil in de k(angoeroe)-klas dus eerst en vooral voor verbreding zorgen. Dat doet ze door extra stof aan te brengen, in de vorm van filosoferen (sociale en verbale vaardigheden worden aangescherpt), schaken (vooruit denken en abstract werken) en wetenschappelijke proeven (inzicht in processen). In de school worden hiervoor twee groepen samengesteld : één voor de middenbouw (1^ste tot 3^de klas) en één voor de bovenbouw (4^de tot 6^de klas). Meteen zitten de kinderen tussen ontwikkelingsgelijken en wordt klasoverschrijdend gewerkt.

De k-klas is ook een middel tot compactering en zet aan tot zelfstandig werken : beide zijn extra uitdagingen voor hb-kinderen. Dit wordt bereikt door tijdens de k-klas (twee lesuren per week) in de klas nieuwe leerstof aan te brengen, die de kinderen dan zelfstandig (eventueel met minimale hulp van de leerkracht) moeten inhalen. Gezien hun potentieel mag dat geen probleem vormen.

Wat soms aangehaald wordt is het aanleren van een vreemde taal in de k-klas. Daarvoor werd bewust niet gekozen omwille van de continuïteit : je zou elk schooljaar opnieuw moeten starten. Ook een aantal andere opties viel uit de boot om praktische redenen.

Het Sint-Barbaracollege in Gent is een school met een zekere faam: dit is een jezuïetenschool, met een eigenzinnige kijk op opvoeding. De school heeft in de regio de naam een "eliteschool" te zijn en de lat hoog te leggen. Let op : dit is een beeld dat de man in de straat heeft van die school. Dat beeld strookt niet noodzakelijk met de realiteit! Het betekent wel dat de school wel degelijk beseft dat de opstart van een k-klas ernstig moet aangepakt worden; het is niet iets dat zomaar gestart wordt en weer afgevoerd indien het niet goed loopt. Uit de inleidende gesprekken bleek dat Sint-Barbara al twee jaar bezig was met de voorbereiding, met onder andere een studiedag met Tessa Kieboom. Bovendien is de school ervan overtuigd dat het HELE team achter dit project moet staan. Ook merkten we dat de directie heel goed wist waar het om ging : hoogbegaafdheid werd niet beschouwd als "een luxeprobleem" of iets dat je als ouder gebruikte om jezelf in de kijker te plaatsen.

Een tweede verkenning was gepland : zoonlief zou meegaan en de school bezoeken. Het is nogal evident dat je kind zich goed moet voelen op een school. Anders weet je al vooraf dat er problemen komen ! Hij (en zijn zus en zijn mama) kregen een uitgebreide rondleiding. Aangezien hij zeker niet rebels is ingesteld, zagen we ook geen graten in de strengere aanpak.

Wat de directie benadrukte : niet de ouders, maar de school bepaalt wie toegelaten wordt tot de k-klas. Als de leerling in kwestie dat niet ziet zitten, wordt hij ook niet verplicht. Maar: wie instapt moet de rit uitmaken. Motivatie is belangrijk.
Je kunt als ouder natuurlijk wel vragen om je kind toe te laten tot die klas, maar de school heeft het laatste woord. Een eerste vereiste hiervoor was een recent resultaat van een IQ-test, waarbij de grens gelegd wordt bij een totaalscore van 130 (met een beetje speling). Ook andere factoren worden in rekening gebracht. Kortom : de school bepaalt of een leerling voldoet aan de vereisten om als Hoogbegaafde beschouwd te worden. Ook om die reden startte de kangoeroewerking dit schooljaar pas medio oktober. Dat gaf de leerkrachten de tijd om de kinderen te evalueren. De directeur liet ook horen dat het niet de bedoeling was om de school als een hb-concentratieschool te profileren. De k-klas was een extra om bepaalde moeilijkheden die ze ondervonden op te vangen, geen middel om meer leerlingen aan te trekken.

Het nieuws dat Sint-Barbara hiermee zou starten, deed echter snel de ronde. Het bleek dat, maar dit was te verwachten, er nog ouders met diezelfde problematiek hun kind op de school inschreven. Dit zorgde voor een onverwacht sterke instroom. In de klas van onze zoon bijvoorbeeld steeg het leerlingenaantal van 22 naar 29! Omwille van de opstart van de k-klas zal het leeuwendeel hiervan wel over een bovengemiddelde intelligentie beschikken. Een bijkomend gevolg was dat er ook meer kandidaten waren voor de k-klas dan verwacht. In de praktijk bleek dat toch geen bezwaar.

Evaluatie na (bijna) een eerste schooljaar

Ondertussen zijn we bij het einde van het eerste schooljaar aangekomen. Omwille van ziekte van leerkrachten en het acute tekort aan vervangleerkrachten, is de k-klas enkele maanden niet actief geweest, zeer tot ergernis van onze zoon en zijn Soortgenoten. Dat toonde al aan dat die k-klas door hen als boeiend ervaren wordt. Het feit dat ze gedurende een aantal uren per week onder gelijken zijn, werkt duidelijk motiverend. De inhoud is niet altijd wat wij ervan verwachtten, maar het is een duidelijke stimulans. J. leerde duidelijk al dat ook onder hb-kinderen grote verschillen bestaan, dat interesses ver uit elkaar kunnen liggen. Toch leren ze elkaar respecteren (denk aan de sociale ontwikkeling als doel) en wat ook als aangenaam ervaren wordt is dat ze samen zitten met de vijfde en zesde klas en als gelijken beschouwd worden. Ze leren dat jongere kinderen soms sterker zijn en de ouderen zijn bereid om hun kennis te delen (bij het schaken bijvoorbeeld).

In het begin van het jaar werden een aantal kinderen zich bewust van hun speciale status : zij waren "hoogbegaafd" en "waren dus slimmer". Enkele onder hen startten meteen een "onderzoek" naar het IQ van hun k-klasgenoten. Nadat ze door een aantal andere kinderen, die er duidelijk een andere mening op nahielden,  teruggefloten werden, is de directeur nog eens duidelijk komen maken waar het over ging. Voor zover we weten, is dat niet meer voorgekomen.

De verdichting werkt gedeeltelijk. In J's klas wordt veel gebruik gemaakt van zelfstandig werken. Hijzelf en een meisje dat ook in de k-klas zit, zijn steevast de eersten om hun mapje afgewerkt te hebben, ondanks het feit dat ze in die uren ook andere stof moeten inhalen. Een verschil in leertempo van 30 % of meer cijfer je dus niet zomaar weg, ondanks k-klassen, differentiëren etc.

Bij de indrukken moet een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de werking binnen de k-klas en de impact daarvan op het klasgebeuren.

De k-klas op zich leidt tot een ruimere vriendenkring, aangezien er klas- (en jaar-) overschrijdend gewerkt wordt. Dat is een eerste voordeel. Het onderdeel filosoferen zorgt daarbij voor een ruimer inzicht in een aantal zaken, in respect voor andere leerlingen die andere standpunten aanhangen en dwingt de leerlingen tot een heldere, gestructureerde manier om hun ideeën naar voor te brengen. Het schaken heeft een aantal niet zichtbare pluspunten (bevorderend voor abstract denken, vooruit plannen), maar heeft ook sociale gevolgen. Als een kind uit de vierde klas een wedstrijd wint tegen een 12-jarige, kijkt het helemaal anders tegen leeftijdsverschillen aan. Er wordt regelmatig met studiekosten en aanverwante opdrachten gewerkt. Sommigen, zoals onze zoon, houden van die uitdagingen en gaan er gretig op in. Anderen vinden dat blijkbaar minder leuk. Ook dat was door de directie aangebracht als argument : ze moeten leren om ook minder leuke dingen te doen, om uit te voeren wat gevraagd wordt. Er wordt, we veronderstellen mee omwille van het aantal kinderen, veel met de computer gewerkt. Daarbij wordt vooral gewerkt rond puzzels e.d. .

De invloed van de k-klas op de klas zelf is er ook. We hebben niet de indruk dat er een elite ontstaan is, maar er zijn wel kliekjes, zoals wellicht ook in andere scholen. Veel lijkt ook af te hangen van de persoonlijkheid van de kinderen : sommigen laten zich uitdagen en zetten hun tanden in de stof die ze zelfstandig moeten verwerken, anderen weigeren dat en moeten door de leerkracht bijgewerkt worden. In dit geval vormen de hb-kids uit de k-klas een groepje, maar het lijkt niet exclusief : ook enkele andere jongens maken er deel van uit.

Al bij al kunnen we moeilijk afwegen wat de impact van de k-klas is op onze zoon. Wel merken we dat de keuze om van school te veranderen en de concrete schoolkeuze zeer goed uitgevallen zijn. Hij heeft er zin in, gaat naar feestjes, gaat bij klasvriendjes, haalt goede resultaten en gaat (behalve op maandagochtend) heel graag naar school. M.a.w. het motivatieprobleem van het vorige schooljaar bestaat niet meer en ook de sociale integratie is er sterk op vooruit gegaan. Of we dat laatste helemaal op conto van de k-klas of de school mogen zetten, is niet zeker, maar zijn positieve ervaringen zullen er wel mee te maken hebben. Of, met zijn eigen woorden : "vorig jaar was ik speciaal, nu ben ik gewoon een jongen uit de k-klas".

Wil dit zeggen : alle hb's uit de regio naar Sint-Barbara ? Neen. We zijn ervan overtuigd dat niet elk kind in elke school past.

Eén van de zaken die de directie duidelijk maakte bij het inleidende gesprek : wie meer talenten heeft, heeft meer verantwoordelijkheid. Ze verwachten dan ook dat de kinderen hun taken ernstig nemen en hun mogelijkheden aanwenden om anderen te helpen. De kinderen worden dus gestimuleerd om het beste in zich naar boven te halen. Vind je dat fout, dan is dit niet de goede school.

Dit jaar lijkt de school de perfecte keuze voor J. . Of dat volgend jaar ook zo zal zijn, hangt sterk af van de leerkracht waar hij bij terecht zal komen. Zijn geheugen is een spons, zijn interesse voor allerlei wetenswaardigheden (bijvoorbeeld de geschiedenis van de stad waar hij woont) groot en de huidige leerkracht is zeer gevleid door leerlingen die de aangereikte kennis absorberen. Het contractwerk biedt hem uitdaging, waar hij graag op ingaat. De k-klas zorgt voor de nodige afwisseling en voor nog meer feitenkennis. (JG)