Gemeentelijke basisschool Eindhout: "zorg moet er zijn voor alle kinderen"
(Tekst gebaseerd op de lezing gegeven in 2004 door Magda Vandoninck in het Provinciehuis in Antwerpen, over het zorgbeleid naar hoogbegaafden toe in haar school. Met dank aan mevr. Vandoninck voor het ter beschikking stellen van haar tekst.)

Magda Vandoninck was op dat moment zorgcoördinator in de gemeentelijke basisschool in Eindhout.

De politieke basis: HB begeleiden is zeker niet verboden in de provincie Antwerpen...Zelfs de gouverneur staat er achter!

Mevr. Vandoninck verwijst eerst naar een voor de onderwijspolitiek in de provincie Antwerpen belangrijke tekst. Immers de Antwerpse gouverneur schreef de tekst ‘Vergeten zorgenkinderen’. Aan te vragen bij de provincie zelf.

Hoe de screening voor de kangoeroeklas georganiseerd werd op de school

In datzelfde jaar (2002) volgde mevr. Vandoninck een opleiding bij Eleonoor Van Gerven en Tessa Kieboom, ingericht door het CBO Antwerpen: 'Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het Basisonderwijs' aan de hand van het boek van Van Gerven. (het geleerde werd toegepast in de school en werd ook in een stappenplan uitgeschreven in 2006). Onder begeleiding van Tessa Kieboom, werd het screenen van de klassen op hoogbegaafdheid georganiseerd
Om dit vlot te laten verlopen, werden de mappen en documenten van ACOP-SIDI gebruikt.

Elke leerkracht krijgt een screeningsblad, waarop de gevraagde gegevens ingevuld worden.
Niet alleen het cognitieve is hierbij belangrijk. Ook een aantal andere aspecten worden geobserveerd: leeraspecten, zelfbeeld, omgang met anderen en werkhouding.

De ingevulde lijst wordt met de klasleerkracht besproken.

De leerlingen, die na dat overleg in aanmerking komen voor de kangoeroeklas, worden doorgetoetst met het leerlingvolgsysteem. Voor wiskunde gebruikt mevr. Vandoninck het LVS-CSBO tot het 4de leerjaar en voor 5de en 6de leerjaar vult zij dat aan met Dudal. Voor Nederlands gebruikt zij de begrijpend lezen – toetsen van Cor Aarnoutse.

En wat als er een (grote) voorsprong blijkt?

Als blijkt dat leerlingen ongeveer een jaar voorsprong hebben op Nederlands of wiskunde, dan krijgen zij in de klas Plustaak Taal of Somplex aangeboden.

Dit kan gebeuren in het hoekenwerk, maar ook na compacting van de leerstof.

Wat is compacting? De toets die nog moet komen, wordt op voorhand afgenomen, zodat de leerkracht ziet welke leerstofonderdelen de leerling nog niet bezit. De gekende delen kan de leerling overslaan en andere taken nemen of de leerkracht kan deze reeds gekende lessen geven tijdens de uren kangoeroeklas.

Heeft de leerling een jaar voorsprong én voor wiskunde én voor Nederlands, dan krijgt het beide verrijkingsmaterialen aangeboden in de klas én wordt de leerling ook opgenomen in de kangoeroeklas. We kunnen stellen dat deze leerlingen een ontwikkelingsvoorsprong van 1 jaar verworven hebben.

Wie geeft eigenlijk een eerste signaal?

Een aanmelding van hoogbegaafdheid, hoeft niet noodzakelijk van de leerkracht te komen. Ook de ouders kunnen een aanmelding doen. Niet alle kinderen tonen altijd alle aspecten van zichzelf op school.

Hoe verloopt het dan verder?

• De leerkracht krijgt bij een vermoeden van hoge intelligentie een individuele observatielijst aangeboden om alle aspecten van het kind vanuit de juiste hoek te bekijken.
• Om een oudergesprek over eventuele hoogbegaafdheid te leiden, zit er een leidraad in Sidi-protocol. Een blik op de voorbije resultaten van het LVS kan ons meer vertellen.
• Na het oudergesprek en nadat de observatielijst van de leerkracht geïnterpreteerd werd, kan een doortoetsing volgen.

Wat als toetsen geen "grote" voorsprong als resultaat geeft, maar er zijn toch indicaties van een hoge intelligentie?

Indien door de testen geen jaar ontwikkelingsvoorsprong op gebied van taal en/of rekenen kan vastgesteld worden, wordt de hulp van CLB ingeroepen om via een IQ-test in te schatten welke de mogelijkheden van de leerling zijn. Wat altijd centraal staat is het welbevinden en de betrokkenheid van een leerling: we proberen voldoende uitdaging aan te bieden, zonder het kind te overbelasten.

En wie komt er dan nog in de kangoeroeklas?

Wie komt er nog meer in de kangoeroeklas? Alle leerlingen die reeds, omwille van omstandigheden, een IQ-testing hadden, waaruit blijkt dat of VIQ (=verbaal IQ) of PIQ (= performaal IQ) of TIQ (= totaal IQ) groter is dan 130 (dit is de grens die doorgaans voor hoogbegaafdheid wordt gehanteerd bij de meest gebruikte testen in ons taalgebied). Indien het TIQ rond 120 zit, worden ze alsnog doorgetoetst om na te gaan waar verrijking nodig is.

De organisatie van de kangoeroeklas: de uren

• 10 lestijden kangoeroewerking zijn voorzien in de taak van de zorgcoördinator
• Verdeling: 2 lestijden voor de 1ste graad, 3 lestijden voor de 2de en de 3de graad.

Doelstellingen

De bedoeling van kangoeroewerking is dat hoogbegaafden leren samenwerken met en leren vàn ontwikkelingsgelijken. Velen onder hen hebben problemen met leren en studeren: door ze samen te brengen in 1 groep, proberen we hun ontwikkeling te stimuleren.

Terugkoppeling naar de eigen klas

De leerlingen van de 2de en de 3de graad, maken ook een werkstuk. Het is de bedoeling dat zij dit werkstuk ook daadwerkelijk in hun eigen klas gaan brengen. De andere leerlingen kunnen op die manier ervaren dat kangoeroewerking werkelijk ‘werkmomenten’ zijn. Ze hebben er dan minder moeite mee dat sommige leerlingen de klas verlaten voor een aantal lestijden.

De rapportering

De leerlingen werken niet "vrijblijvende" in de kangoeroeklas of in het gedifferentieerd aanbod in de klas. Hun werk wordt wel degelijk geëvalueerd en er wordt verslag gedaan aan de ouders.

Wat de leerlingen maakten van Somplex en Plustaak wordt door de leerkracht ingekeken en op het rapport wordt bij de rubriek ‘mededeling aan de ouders’ vermeld met welke inzet er gewerkt werd aan de bijkomende taken.
Voor de kangoeroeklas, krijgen de leerlingen een bijkomend ‘differentiatierapport’, dat er exact hetzelfde uitziet als dat van de taakklas. Hierop wordt aan de ouders meegedeeld waaraan gewerkt wordt en hoe hun kind dat deed.

Viel het wel mee? En hoe verloopt het overleg met de ouders?

Op de eerste ouderbijeenkomst werd afgesproken dat we een aantal maanden ‘gewenningstijd’ zouden in acht nemen, alvorens te reageren op het initiatief van de kangoeroeklas.

Toen in januari de normale oudercontacten gepland waren, wensten er slechts enkele ouders mevr. Vandoninck te spreken. Dit was niet alleen om hun enthousiasme mee te delen, maar ook om zelf eens kennis te maken met de materialen waarover hun kinderen thuis vertelden.

Het spreekt voor deze school vanzelf dat elke ouder een afspraak kan maken om een item te bespreken.

Materialen

In de kangoeroeklas worden andere materialen gebruikt dan diegene die in de klas te vinden zijn. De school kreeg een materialenlijst van CBO en de zorgcoördinator werd lid vande oudergroep HBBK en sprokkelde ook tips via onze website (op deze website kijk je best ook eens even op: materialen)

De uren... Jammer toch dat het zo woekeren is met de tijd. Dit maakt het voor veel scholen moeilijker om een initiatief te nemen!

Het spreekt vanzelf dat de opstart van deze kangoeroeklassen heel wat tijd en lestijden heeft in beslag genomen. Om vergissingen te voorkomen, werd alles dubbel nagekeken. Een volledig schooljaar lang hebben we intensief gewerkt aan screenings en overleg met de leerkrachten.

Deze school had het geluk dat zij extra-uren hadden van de onlangs tot stand gekomen fusie. Niet iedereen heeft die luxe. "Het zou misschien al gedeeltelijk oplosbaar zijn, mocht iedereen het lestijdenpakket kunnen toepassen aan 100%", zegt mevr. Vandoninck.

De reacties: zorg voor ALLE kinderen aanbieden is duidelijk een schot in de roos!

We laten mevr. Vandoninck nog even aan het woord: "Tot hiertoe hoorde ik van de ouders en de leerkrachten alleen positieve opmerkingen: leerlingen, die vaak probleemgedrag vertoonden, werden rustiger door in de kangoeroeklas te werken met ontwikkelingsgelijken. Maar ook de zogenaamde hoogbegaafden zonder problemen doen er hun voordeel bij. Zo hoorde ik onlangs van een moeder: mijn dochter ging altijd graag naar school en was met alles tevreden. Maar sinds ze in de kangoeroeklas zit, is haar nieuwsgierigheid opgewekt naar meer… Ze gaat nu uit eigen beweging dingen opzoeken, terwijl ze vroeger alleen het noodzakelijke deed of helemaal niets extra na schooltijd."

"Daarmee is het nut van een kangoeroeklas wel bewezen" besluit mevrouw Vandoninck haar tekst: "Zorg moet er zijn voor alle kinderen". We zouden het niet beter kunnen zeggen!