Bereid je voor...
en stel vragen!
Ouders voelen zich wel eens overdonderd door de informatie die ze krijgen
op een adviesgesprek na de testafname, waarna ze vaak met meer vragen
buitengaan dan ze initieel binnengekomen waren.
Daarom is een lijstje maken met vragen
waar je antwoorden op zoekt, een goed idee.
Verder moet je ook zeker een schriftelijk verslag vragen
van de testresultaten en observaties. Dit is belangrijk voor jezelf, omdat
je er zeker iets aan hebt om één en ander dat op het gesprek
werd gezegd, nog eens na te lezen zodra je rustig thuis bent.
Een gedegen rapport is niet alleen van nut als houvast bij de bespreking
van de testen zelf, maar vaak ook later, als bijvoorbeeld blijkt dat het
nodig of wenselijk is om de testresultaten te laten bekijken door een
tweede persoon. Voor een goede interpretatie van de resultaten moet deze
persoon op dat ogenblik kunnen beschikken over een gedegen schriftelijke
neerslag van de observaties.
Een goed verslag moet (naast de weergave van de testscores
en subtestcores) antwoorden op de volgende vragen bevatten:
- Wat is het totale IQ, maar ook: welke zijn de subtestscores. Vragen:
Vertonen de subtestscores een harmonisch dan wel disharmonisch profiel?
Bereikt mijn kind op bepaalde scores plafonds?
- Welke subtests zijn niet volledig afgemaakt? Om welke reden?
- Had het kind zin in de opdrachtjes? En was het enthousiasme bij elke
subtest even groot of varieerde dat?
- Begon het kind uit zichzelf aan de opdrachtjes en toonde het volharding?
Of moest de tester het kind op gang zetten en/of blijvend aanmoedigen?
- Was het kind bij de test (of bepaalde onderdelen) zichtbaar gespannen?
Bij welke onderdelen was dat? Hoe interpreteert de tester dat? Was het
kind meer gespannen bij de subtests waarbij de tijd gemeten werd?
- Zijn er redenen om faalangst te vermoeden? Hoe reageerde het kind
op foute antwoorden?
- Hoe was de werkhouding van het kind? Werkte het kind geconcentreerd
en aandachtig? Varieerde dat naargelang de subtest?
- Ging het kind planmatig en inzichtelijk te werk, of hanteerde het
eerder een gis-en mis strategie? Varieerde dat naargelang de subtest?
- Welke soorten vragen waren fout, en welke juist? trekt de tester daar
conclusies uit?
Door de antwoorden op deze vragen krijg je zicht op de manier waarop
je kind de test aflegde, en eventueel ook op specifieke probleemgebieden
en sterktes van je kind.
Een goede raad: Aarzel zeker niet om vragen te stellen rond advies of
informatie die je verrast of waar je twijfels rond hebt. De vraag "Wat
bedoelt u daarmee?" mag en moet gesteld worden. Anders lig je er
later toch van wakker.
Het belang van de analyse van de subtesten:
Soms beperkt een bespreking zich tot wat informatie over het totaal
IQ (TIQ). Er wordt ook wel eens iets gezegd over de totaalresultaten op
de gegroepeerde subtesten. Het gaat dan doorgaans over de gegroepeerde
resultaten van de verbale (VIQ) en de performale subtesten (PIQ), vaak
in de context van vastgestelde grote verschillen tussen de twee groepen
-men spreekt al wel eens van een V-P "kloof"- (een tekst hierover
komt er aan, even geduld). Bij gespecialiseerde testcentra zoals bv het
CBO, en bij bepaalde psychologen, kan je vaak wel wat méér
analyse van die subtesten verwachten, en dat is zeer verhelderend vaak.
Vraag dus door....
Is zulk een verdere analyse dan wel iets voor jou als ouders of als
leerkracht? Heb je dat wel nodig? Jazeker! Juist door de details van de
testresultaten uitgelegd te krijgen door een gespecialiseerd persoon,
kan je veel leren over hoe een kind leert, waar de sterktes en zwaktes
zitten, kortom: je krijgt handvatten in handen om een kind beter te begeleiden
en begrijpen.
Verzeker je er dus voor het testen van, dat je een volledig verslag
krijgt, ook over de subtesten en de manier waarop de scores op die subtesten
behaald werden. Als men je met een kluitjke in het riet wil sturen, en
zegt dat het over technische gegevens gaat, vraag je simpelweg of deze
gegevens dan eens verstaanbaar uitgelegd kunnen worden!
Nog eventjes iets over de "scores" op subtesten:
De subtesten geven resultaten tussen 1 en 19. 10 is het resultaat dat
door 50% van de kinderen behaald wordt, de standaard deviatie van de subtesten
is 3. Ongeveer 94% van de kinderen behaalt een resultaat tussen "10
plus of min twee standaarddeviaties", dus tussen 4 en 16.
Een resultaat van 16 of méér op een subtest is dus uitzonderlijk:
het wordt behaald door ongeveer 2.3% van de kinderen. Vanaf 14 spreekt
men al van een "hoge" score op een subtest, vanaf 16 over een
uitzonderlijk hoge score.
Subtesten: wat meten ze?
(even geduld...een tekst is in de maak: dit is een onderwerp waarvoor
we mensen hebben aangesproken die iets meer beslagen zijn in testen dan
wij als ouders)
De "fameuze kloof" - en de gevolgen
ervan
Over het verschil tussen verbaal en performaal IQ (en de eventuele gevolgen
ervan voor de begeleiding van kinderen) is al veel inkt gevloeid. Een
tekst die één en ander samenvat is komende...geduld.
Intussen....wat bedenkingen...
Bij grote verschillen (men spreekt over significante verschillen vanaf
12 punten verschil) spreekt men wel eens over een Verbaal-Performaal "kloof".
Laat ons het even houden op een "verschil", want de V-P kloof
discussies doen blijkbaar de gemoederen wel eens oplaaien tussen de "believers"
en "non-believers"
Kinderen die een hogere verbale dan performale score hebben vormen de
grote meerderheid in de groep van kinderen met een disharmonisch profiel
op IQ testen. Kinderen met een zeer hoge performale score en lagere verbale
score zijn eerder uitzonderlijk. Ze vertonen een geheel ander profiel,
hebben andere kenmerken, dienen ook anders benaderd te worden.
Het is interessant om te weten dat kinderen die op zeer jonge leeftijd
getest worden, vaak een vrij groot verbaal-performaal verschil vertonen.
Vaak blijkt dat dit verschil op latere leeftijd bij hertesten "opgelost"
is, vanzelf. Eén en ander heeft blijkbaar enerzijds te maken met
de aard van de testen, anderzijds met rijping. Een verschil tussen verbale
en performale scores is dus zeker niet altijd een voorspeller van problemen!
Maar dit is niet voor elk kind het geval. Soms zit er een probleem achter
het verschil, en dit onderkennen kan belang hebben voor de aanpak van
een kind. Daarom is het belangrijk dat degene die de test afneemt in overleg
met de ouders eventuele indicaties voor verder onderzoek bespreekt. Het
belang van "beslagen" testers die verder kijken dan de blote
cijfertjes kan niet genoeg benadrukt worden.
Verder kan er vaak vanuit de analyse van de hoge scores op subtesten
vaak een eerste idee gegeven worden van welke soort uitdaging van nut
is voor een bepaald kind.
* Zie voor een meer uitgebreid verhaal rond V-P verschillen
in de WISC-R test: "De WISC-RN als presenteerblaadje?", te bestellen
op: www.socsci.kun.nl/psy/cbo/publicaties.htm.
Ook het tijdschrift Talent wijdde hieraan in de zomer van 2004 enkele
artikels.
Over het inzagerecht van een CLB dossier
Het gebeurt dat ouders na een test van het CLB geen goede rapportering
van een IQ test of andere onderzoeken krijgen. Staaltjes zoals "Neen
wij delen het IQ niet mee, want die gegevens kunt u toch zelf niet interpreteren"
(waarom dan geen uitleg geven, zou een mens zich gaan afvragen?), en "dit
is beroepsgeheim", of nog mooier: "ouders doen toch niets anders
dan aan de schoolpoort gaan bluffen met het IQ van hun kind" zijn
jammer genoeg nog steeds vandaag een realiteit, getuige de berichten die
ouders recent stuurden naar ons redactie adres. Gelukkig zijn er veel
andere CLB medewerkers die wél een gedegen rapportering geven en
ouders die vragen hebben wél aan de nodige informatie helpen, maar
die enkelen... bevuilen wel het nest.
Voor wie met dit probleem geconfronteerd wordt, even dit:
Er bestaan geen specifieke procedures in verband met de mededeling
van de resultaten van een IQ-test. Een goede praktijk echter is het volgende:
- Schriftelijk rapport met detail over de resultaten, inclusief de resultaten
die in het protocol staan, dus ook hoe de test verliep, welke de houdingsobservaties
zijn, welke opmerkelijke zaken werden vastgesteld.
- Mondeling overlopen van de resultaten met ouders, en indien de ouders
dit gewenst vinden, met school in een MDO gesprek
- Opvolging naar de ouders en school toe: heeft iedereen de resultaten
begrepen?
- Opvolging naar verdere begeleiding toe: kan een handelingsplan worden
opgesteld? Zijn er specifieke maatregelen nodig zoals extra differentiatie,
psychologische begeleiding, andere therapeutische dan wel organisatorische
maatregelen? Hebben ouders en/of school daar ondersteuning of informatie
voor nodig?
- Onderzoek naar welbevinden van het kind: hoe voelt het zich hierbij,
heeft het voldoende informatie om zich geen vragen meer te stellen, wordt
door iedereen het welbevinden van het kind voldoende bewaakt?
- Registratie van al deze zaken in het dossier
Maar als het dus misloopt kunnen ouders wel een beroep doen op wetgeving,
om tenminste de resultaten van een IQ test en andere informatie waarover
het CLB beschikt in te kunnen zien. Enkel het beroepsgeheim of de overweging
dat inzage niet in het belang van de leerling is kunnen hier een stokje
voor steken (bv inzage in een blad waar de CLB medewerker zijn vermoeden
van geweld in het gezin neerschrijft, kan geweigerd worden als de CLB
medewerker vermoedt dat dit een escalatie binnen het gezin kan geven),
maar in dit geval blijft de hoofdopdracht van het CLB nog steeds gelden,
en dat is OOK ondersteuning van ouders in hun streven naar een goed welbevinden
van hun kind op school. En daar hoort ook het toegangsrecht geven tot
de nodige informatie bij.
De communicatie van de gegevens uit een CLB-dossier en/of de raadpleging
van de gegevens over je kind is dus wettelijk geregeld. Bedenk wel dat
een goede relatie met een CLB medewerker wel belangrijk kan zijn, dus
probeer de zaak in der minne te regelen. Je kan bv eerst eens via de directeur
van het CLB proberen (die soms zelf verveeld zit met het slecht functioneren
van een medewerker) of via de school. of je kan een zelfstandige psycholoog
of multidisciplinair centrum raadplegen die in het kader van een begeleiding
het dossier mogen opvragen. Maar als het moet, kan je ook zelf wel iets
afdwingen...
Het toegangsrecht wordt in principe uitgeoefend door middel van een gesprek
met het begeleidende CLB-team.
De leerling of desgevallend zijn ouders kunnen om een schriftelijke samenvatting
van de inhoud van aanwezige dossierelementen vragen.
Elke vraag tot raadpleging, elke raadpleging en elke weigering tot raadpleging
dient vermeld te worden op het chronologisch overzicht dat verplicht deel
uitmaakt van het multidisciplinair dossier.
Hierna volgt een uittreksel uit de betrokken wetgeving:
Uittreksel uit het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende
het multidisciplinair dossier in de centra voor leerlingenbegeleiding
(BVR d.d. 8 juni 2001, verschenen in het B.S. d.d. 11 sept. 2001)
HOOFDSTUK IV. - Raadpleging van de gegevens uit het multidisciplinair
dossier
Art. 7.
§ 1. Hebben recht op toegang tot de gegevens van het multidisciplinair
dossier :
1° de leerling jonger dan 14 jaar en zijn ouders, tenzij het begeleidende
CLB-team dit strijdig acht met het beroepsgeheim of met de belangen van
de leerling;
2° de minderjarige, niet-ontvoogde leerling van 14 jaar of ouder en
zijn ouders, tenzij de leerling zich uitdrukkelijk verzet tegen het recht
op toegang door zijn ouders en op voorwaarde dat het begeleidende CLB-team,
op basis van het beroepsgeheim of in het belang van de leerling, oordeelt
dat dit verzet verantwoord is;
3° de ontvoogde of meerderjarige leerling.
§ 2. Het recht op toegang gebeurt door middel van een gesprek met
het begeleidende CLB-team dat de informatie over de aanwezige dossierelementen
voor de betrokkenen duidt. Op verzoek van de leerling of zijn ouders wordt
hiervan een schriftelijke samenvatting bezorgd.
Indien het recht op toegang wordt uitgeoefend door de leerling jonger
dan 14 jaar, duidt het begeleidende CLB-team de gegevens op een wijze
die verstaanbaar is voor de leerling.
§ 3. Elke vraag tot raadpleging, elke raadpleging en elke weigering
tot raadpleging wordt vermeld in het chronologisch overzicht bedoeld in
artikel 2, 7°.
Tenslotten nog een nuttig document: een brochure waarin
al je rechten en plichten als ouders met een kind in het basisonderwijs
staan: rechten&plichten
|