Een reactie...van een ouder die zelf actief is in het onderwijs (april 2006).

De "parabel" die jullie publiceren drukt duidelijk de frustratie uit van een ouder wiens kind te lang heeft moeten wachten, en geeft ook een beetje zicht op het dilemma van veel ouders. Hoe lang kan je wachten op "labels" van al dan niet zelfverklaarde "specialisten" in hoogbegaafdheid als je kind in de problemen zit? Hoe snel ga je "oplossingen" omhelzen, en zijn het dat eigenlijk wel écht, oplossingen?
En ook dit... Laat je toe dat die angst, dat je kind psychologisch wel eens in de knoei zou kunnen zitten of een leer-of ontwikkelingsstoornis combineert met hoogbegaafd zijn, gaat overheersen zodat je weigert te zien dat verder testen soms toch zinvol is?

Is het trouwens wel waar dat psychologen en allerlei therapeuten niets liever doen dan kinderen in de test-wachtkamer te houden zonder dat problemen intussen worden aangepakt? Of is dit een populistisch praatje omdat, als je kind het moeilijk heeft, elke dag dat je dit ziet er ééntje te veel is?

Net als veel parabels is jullie doktersparabel uiteraard een versimpeling van het hele verhaal. Daarom is het ook een parabel: er wordt een boodschap gebracht die ontdaan is van alle nuancering en franje. In die zin heeft hij nut: mensen wakker schudden, stellen dat testen alleen niet genoeg is, dat je ook iets moet doen.

En net als een parabel is er een nuancering nodig. Parabels zijn beeldende boodschappen, die je niet letterlijk moet opvatten...

Grote vraag is immers of je terwijl je "doet", niet de achtergrond, het inzicht in wat er aan de hand is, OOK best even in het achterhoofd houdt. Vaak is een stapje achteruit zetten en observeren, testen, eens wikken en wegen, toch wel zinvol. Steun bij je zoektocht als ouders kan heel nuttig zijn. En uiteraard kan het: testen en achtergronden zoeken TERWIJL je iets doet. Het ene sluit het andere niet uit, zoals de parabel lijkt te suggereren. In die zin is de parabel wat populistisch en gemakkelijk.

De verleiding is bij ons ouders natuurlijk groot om "actie!!!" te gaan roepen als ons kind duidelijk lijdt onder... tja, onder wat? Is het allemaal wel zo duidelijk wat ons hb kind scheelt? Is het allemaal zo simpel als sommigen beweren:

• "geef het kind wat uitdaging en de problemen zijn opgelost?" - welke uitdaging dan? Zijn alle hb kinderen dan wel gebaat met een eenheidsoplossing??
• "versnel je kind als het voorstaat, en los eventuele problemen later op" - en wat met hb's die absoluut geen zin hebben in versnellen, ook al staan ze eigenlijk voor qua schoolse kennis? Wat als je een kind eigenlijk meerdere schooljaren zou moeten vooruit zetten, omdat het domweg zo veel voorloopt? Wat als je een kind de facto sociaal zou isoleren door opeenvolgende versnellingen? Cognitief zou het goed zitten, maar verder...
• "die argumenten over sociaal leven later zijn allemaal onzin: een hoogbegaafd kind is graag alleen immers, en trouwens, het kan toch enkel zinvol omgaan met andere hb kinderen, de andere kinderen begrijpen het toch niet" - Wablieft? Wat met hoogbegaafden die wél zinvol met andere kinderen omgaan? Zijn die "niet echt" hb of zo? Misschien zijn zij net veel vaardiger dan die andere hoogbegaafden, op sociaal gebied dan?
• "het onderwijs is bezig met een complot tegen hb kinderen" - tja, de complottheorie is zoals altijd sterk populistisch getint en gemakkelijk om volgelingen te trekken want een vijand geeft samenhang bij de "wij" groep, maar heeft verder weinig nuttigs te bieden
• "alle onderwijs ministers hebben systematisch en bewust hb's genegeerd en zelfs actief in de kou gezet" - waar die ministers zich nogal mee bezighouden hé ;-)
• .....

Mijn ervaring is dat het vooral dit NIET is: simpel. Als er simpele "doe dit en dat en alles komt goed" oplossingen zouden bestaan, zouden dan niet alle scholen al lang bezig zijn met deze "ideale" praktijken? Versnellen bijvoorbeeld: dat is immers toch een heel simpele, weinig arbeidsintensieve "oplossing" (voor de school dan wel): je moet niets aan je programma aanpassen, je gooit gewoon een kind dat "duidelijk voorstaat" in de volgende klas, en hupsakee: het draait mee. Op naar een volgende versnelling? Tja, dat zien we dan wel weer....?!

Ik geloof wel dat sommige kinderen gebaat zijn met een versnelling, omdat ze voorstaan op de leerstof. Zeker in de eerste jaren van de basisschool. Tenslotte is die leerstof van een basisschool snel aangeleerd zodra een kind er rijp voor is (en hb kinderen zijn sneller rijp om allerlei kennis op te nemen, dat is net een belangrijk kenmerk van hen). Veel hoogbegaafde kinderen leren kleuren, basis van lezen en rekenen, schrijven,... op zichzelf of thuis met een stimulerende ouder. Voorlopen op de gewone methode van de school is voor een hb kind niet echt een grote "kunst".

*Dus* versnel je? Tja, waarom niet, als de leerkracht vasthangt aan de platgetreden paden, dan kan je soms niet anders. Maar blijf je dat systeem dan maar klakkeloos verder zetten, zonder meer? Het is toch niet omdat een kind vandaag op schools vlak voorloopt, dat je niets anders kunt aanbieden om een kind te stimuleren om creatief te denken en zijn capaciteiten te ontwikkelen dan gewoon de leerstof van een volgen jaar, en een volgend jaar, enz?

Waar blijven we bijvoorbeeld met zelfstandig leren leren, projecten uitwerken, creatief bezig zijn met kennis, uitdiepen van aangebrachte onderwerpen,...? Het is net het hoogbegaafde kind dat méér kan doen met de aangeboden leerstof dan een ander kind, want het heeft er tijd voor! Dat is pas leuk voor een leerkracht, een kind dat méér kan dan het beperkte aanbod dat je als leerkracht via de methode voorgeschoteld krijgt! Het is net het hoogbegaafde kind dat de uitdaging kan aangaan om zélf eens iets in elkaar te steken voor klasgenoten, zoals een kwis of een speciale spreekbeurt... En het is net bij zuke gelegenheden dat dit kind veel belangrijke vaardigheden kan leren: zélf leren leerstof structureren, zélf eens iets opzoeken, zélf een selectie maken in wat hoofd- en bijzaak is, zélf de leerstof ook verwerken,...en last but not least: rekening houden met hoe anderen kennis verwerken, de uitdaging aangaan om kennis op een toegankelijke manier voor te stellen voor klasgenoten. Want juist kinderen met groot potentieel, die later misschien wel als volwassenen anderen gaan moeten aansturen, hebben bij uitstek de vaardigheid nodig om te kunnen gaan met hoe anderen leren en denken!

Ik hoor andere ouders al denken: "ja, jij gaat ons kind als hulpje inschakelen in de klas zeker!". Wel, ik verzeker die ouders: een kind zelfstandig laten leerstof voorbereiden voor andere kinderen, dat vergt een extra inspanning van de leerkracht. Ook hoogbegaafden hebben echt wel heel wat begeleiding nodig. Die we als leerkracht best willen bieden ook. Alleen moet het doenbaar zijn. Dus op sommige momenten zal dat kind, NET ZOALS ANDERE KINDEREN samenwerken én eens een ander kind helpen. Ook dat is een vaardigheid om te leren. Voor ELK kind.