We plaatsen hier slechts enkele zaken op een rij. Volledig is het zeker niet, maar het zijn alvast enkele zaken om eens over na te denken. Misschien vooraf één ding: volg je intuïtie. Als ouders voel je best ZELF aan wat je kind nodig heeft. En dat is niet altijd hetzelfde als dat hoogbegaafd kind uit een ander gezin.

Opvoeden blijft ZELF zoeken, alle goede raadgevingen ten spijt. Wij kunnen elkaar alleen helpen met wat tips een truuks...Wij herkennen ons eigen kind in dat van een ander... En soms ook niet.

Mail jij ook jouw ervaringen en tips door? Misschien help je daar iemand anders mee.

Maar laat iedereen asjeblieft blijven ZELF denken, en kijken wat wel en niet lukt voor de eigen kinderen. Ze zijn toch ook zo verschillend onderling, die hoogbegaafde kinderen en jongeren...

Onderzoek je eigen houding tegenover hoogbegaafdheid.

Hoe sta je er zelf tegenover? Heb je misschien (net) ontdekt dat jij zelf ook hoogbegaafd bent en worstel je nog met dat idee? Of heb je zelf een idee in het achterhoofd van "die kleine Einsteins met hun pretentie"? Heb je zelf vooroordelen, zit je nog met iets, of zie je vooral de mogelijke negatieve kanten aan dat hoogbegaafd zijn van je kind?

Eén goede raad: DEAL WITH IT. Leer omgaan met hoogbegaafdheid als iets wat MOGELIJKHEDEN schept voor je kind én voor jezelf als ouder. Probeer de positieve kanten te zien. Want jouw houding bepaalt veel van hoe je kind ermee leert omgaan.

Zet voor jezelf de mogelijkheden op een rij. Zoek positieve kanten aan wat jij als risico's ziet. Zoek de mogelijkheden die je kind heeft, van de soort die een "hé dat is leuk" uitleg kunnen inspireren. Je kind zal van jou leren dat hoogbegaafd zijn, wel zijn charme heeft ook. Ondanks de moeilijke kanten ervan.

Nog even een opmerking voor mensen die naar aanleiding van de diagnose van hun kind als zijnde hoogbegaafd, plots in een verwerkingsproces terechtkomen over hun eigen begaafdheid. Misschien heb je ook gevoelens van spijt over eventuele gemiste kansen. Zadel je kind hier niet mee op. Leer voor jezelf vooral naar NU en MORGEN te kijken, in de plaats van je te fixeren op vroeger en wat had kunnen zijn. Uiteindelijk leven we vandaag, en heb jij de rest van je leven zelf in handen. Wees sterk voor je kind: het heeft niets aan een panikerende ouder die zich verliest in zelfmedelijden over wat geweest is, en die enkel maar kan denken aan "dat nooit voor mijn kind". Je weet immers vooraf niet of je kind hetzelfde zal meemaken. Probeer de kracht te vinden om dat juist te vermijden voor je kind, wat jij hebt meegemaakt (maar overdrijf niet met het trekken van parallellen, je kind is geen exacte kopie van jou, ook al zie je gelijkenissen, en de situatie is anders intussen). Bekijk het positief. Bedenk dat zelf weten wat hoogbegaafdheid inhoudt, voor je kind juist die extra veiligheid kan scheppen die het nodig heeft. Jij zal misschien beter dan wie anders begrijpen wat je kind meemaakt, waar het eventueel voeling met leeftijdsgenoten mist, en waarom. En daarom kan jij je kind wellicht extra steun geven, als ervaringsdeskundige.

Spreek ook over die begaafdheid, wees spreekbuis en pleitbezorger voor je kind. Mogelijk heb jij het gevoel dat je kansen hebt gemist vroeger, omdat niemand wist dat je hoogbegaafd was. Wel, haal daar de kracht uit om voor de begaafdheden van je kind uit te komen! Jij weet dat het hoogbegaafd is, dus nu kan je er trachten voor te zorgen dat je kind die ondersteuning krijgt van zijn omgeving die het nodig heeft om te kunnen opgroeien tot een gelukkig, nieuwsgierig en leergierig kind.

Zeur niet.

Als je kind jou vooral de moeilijke kanten van hoogbegaafd zijn hoort benadrukken naar anderen toe, of aanvoelt dat je bij het minste teken van onbehagen van je kind een heel drama voor je ogen ziet, begint het zich daar misschien wel in te wentelen bij de minste tegenslag. Het gaat natuurlijk mis, want moeder of vader hebben het laatst toch gezegd tegen de buurvrouw: "het is niet simpel, zo'n kind", en "het onderwijs is niet aangepast", en "onze kinderen lopen het risico zelfs geen diploma te halen, ondanks hun intelligentie", en het ultieme "niemand buiten ik begrijpt mijn kind".

Dit soort uitspraken (hoe waar ze soms ook zijn), halen niet veel uit. Je kind kan er geen weg mee. En buitenstaanders krijgen een beeld van "die willen ook alles voor zichzelf".

Dus vooral: zeur niet. Niets is nefaster voor de zaak van hoogbegaafde kinderen dan ouders die zitten te zeuren over wat er allemaal misloopt, en hoe erg hun kinderen er aan toe zijn. Onder elkaar kan dat zeker (iedereen heeft wel eens een plaats nodig om stoom af te laten, er zijn oudergroepen genoeg), maar naar de buitenwereld, die zelf vaak met het foutieve beeld zit van "die kinderen komen er toch vanzelf?", of integendeel het even karikaturale “Het zijn vogels voor de kat, ze brengen enkel maar problemen mee”, komt dat helemaal verkeerd over. Het lijkt voor iemand die (meestal onterecht overigens) denkt dat hoogbegaafden het heel gemakkelijk hebben, alsof degenen die extra goed bedeeld zijn, gulzig worden ten koste van anderen die het méér nodig hebben. Nogmaals, dat is een vooroordeel. Maar dat neem je niet weg door te zeuren, integendeel.

Zet voor jezelf dus duidelijk op een rij wat de voor-en nadelen zijn van hoogbegaafdheid voor JOUW kind (en hou de mogelijke risico's waarover je hebt gelezen of gehoord wel in je achterhoofd), zodat je aan anderen kunt uitleggen hoe je met die begaafdheid omgaat en hoe het in elkaar zit voor jouw kind. Leg OOK (naast de leuke kanten) uit dat het niet altijd vanzelf gaat, dat er toch aandachtspunten zijn. Maar zeur niet, het brengt niets op. Sta op de rechten van je kind, wees advokaat voor je kind, maar wees geen klaagmoeder of -vader.

Een overdreven focus op de lastige kanten van hoogbegaafdheid zou mogelijk ook nefaste gevolgen voor je kind kunnen hebben. Doordat het kind jou herhaaldelijk heeft zien panikeren bij de minste tekenen van onbehagen, is het niet ondenkbaar mocht het je niet meer komen vertellen dat het met iets zit of dat het zich niet zo lekker in zijn/haar vel voelt. Uit angst om jullie bezorgd te maken...
Dat is het allerlaatste wat je wilt, want voor je het weet zit je kind met serieuze problemen, precies omdat het niet meer bij jou terecht kan met haar/zijn bekommernissen.

Praat met je kind over hoogbegaafd zijn.

Je kind weet drommels goed, en zelfs vaak heel jong al, dat het anders is dan andere kinderen. Vaak is het taalgebruik van een hoogbegaafd kind niet aangepast aan het taalgebruik van leeftijdsgenoten (het gebruikt woordenschat die leeftijdsgenootjes nog niet verstaan, of als kleuter spreekt je kind reeds in lange volzinnen, zodat de andere kleuters niet kunnen volgen wat je kind zegt). Alleen kan je kind die verschillen soms niet benoemen, en dat schept al te vaak een gevoel van onveiligheid. Zeker als je kind in omgevingen terechtkomt waar "hetzelfde zijn", of "opgaan in de groep" hoog gewaardeerd wordt, zoals bijvoorbeeld een kinderopvang, school of jeugdclub, is een beetje hulp nodig zodat je kind dat beangstigende van het anders functioneren wat leert relativeren. Want hoe graag de begeleiders in zulke omgevingen vaak het "respect voor het individuele kind" op papier in hun missie schrijven, vaak is de groep toch de dominerende factor, en moet iedereen zo veel mogelijk in dezelfde richting. Wat voor jouw kind misschien wel erg moeilijk is, omdat het soms tot meerdere versnellingen lager moet schakelen.

Je kan al heel vroeg je kind uitleggen wat een Gauss curve is, waardoor een kind één en ander kan plaatsen. Je kan ook de metaforen van "snel motortje" gebruiken (werkt bij veel kinderen), of aanduiden waar bepaalde andere kinderen sterk in zijn, en dan uitleggen dat je kind ook iets heeft waar het sterk in is: snelle hersenen.

Een mooi verhaal van B. illustreert hoe goed een kind soms de uitleg over wat hoogbegaafdheid betekent kan verwerken. Jonas is 6, en er is net besloten hem van eerste naar tweede leerjaar te versnellen bij het begin van de derde trimester. Hij gaat normaal volgend schooljaar mee over naar het derde leerjaar met zijn nieuwe klas, want dat zal volgens de psychologe die zijn IQ test afnam nodig zijn om hem uit te dagen tot prestaties. Momenteel presteert hij niet helemaal volgens zijn intellectuele mogelijkheden, en dat frustreert hem. Maar Jonas heeft toch zo zijn twijfels, want "Marie heeft veel betere punten, dus die is dan toch slimmer?". De uitleg van het snelle motortje in zijn hoofd "pakte" niet echt, de twijfels bleven hangen. Dan maar de gauss curve erbij gepakt denkt de moeder. We laten haar even zelf aan het woord:

"Dus probeerde ik hem uit te leggen wat er aan de hand was, eerst met het verhaal van het 'snelle motortje' in zijn hoofd (dat naar ik vernam van andere ouders vaak goed aanslaat), maar ik stuitte op onbegrip en weerstand.  Dan hanteerde ik de analogie van de slak en de haas, dat de haas met achterstand kan vertrekken maar toch vroeger zal toekomen dan de slak door het verschil in snelheid).  Ook dat kwam niet helemaal goed: want hij was niet de haas in de klas, hij was een konijntje, de haas was Marie want die had altijd 10/10 (Hij begrijpt duidelijk het verschil tussen prestaties en potentieel nog niet).  Dus nam ik, zowat ten einde raad, de Gauss-curve erbij.  Ik vertelde dat als je àlle mensen van de wereld zou testen je zoiets zou krijgen: en ik tekende een Gauss-curve op een blad en begon daarop enkele punten uit te zetten, 100, 70 en 130.  Ik legde hem uit dat hoe hoger de boog van de curve was, hoe meer mensen die IQ waarde hadden. Dat klikte meteen. Hij begon zelfs andere kinderen van zijn klas te positioneren op die x-as.
Blijkbaar had hij er behoefte aan zichzelf te plaatsen tegenover de andere kinderen van de klas, zeker tegenover de kinderen die sterke resultaten haalden. En omdat hij eerder een beelddenker is, sloeg het beeld van de Gauss curve blijkbaar beter aan dan de meer verbale uitleg die ik eerst gaf.
Tenslotte vroeg hij nog of onze psychologes wel zeker waren van hun diagnose: "Anne is toch wel zeker he mama, en Rebecca heeft toch wel goed getest, ik heb toch geen IQ van 120 of zo, waardoor een klas overslaan slecht zou zijn voor mij?!" (ik had hem verteld dat de slimme kinderen die altijd 10/10 haalden, wellicht zo'n IQ zouden hebben, om hem een idee te geven, en dat hij juist een probleem heeft omdat hij anders leert en denkt dan een gewoon slim kind, dat zich kiplekker voelt in het gewone systeem van onderwijs).  Ik zei dat Anne héél zeker was, dat ze elke dag kindjes zoals hij testte en zo nodig versnelde.  Daarna was hij gerust.  Hij is uiteindelijk laat maar zichtbaar opgelucht gaan slapen."

Denk vooraf na hoe je wilt reageren op commentaar van anderen.

Niets is zo vervelend als achteraf te weten wat je beter had gezegd tegen iemand die commentaar heeft geleverd op je kind waar het bij stond. Vermits jij sowieso veel meer weet over hoogbegaafdheid (wees gerust: je zult er je wel moeten in verdiepen om je kind te kunnen opvoeden), kan je eigenlijk veel sterker in je schoenen staan dan de toevallige commentator. Daarom kan best je gevatte antwoorden alvast voorbereiden. Waardoor je kind het gevoel krijgt dat niet die andere, maar jij gelijk hebt. Meer nog: je kind zal mettertijd dezelfde antwoorden gebruiken als hij/zij alleen is met anderen, en zo eventuele geïnternaliseerde zelfkritiek die hij van anderen kreeg toen jij er niet bij was, weerleggen.

Bescherm je kind tegen overdreven aandacht.

Niet dat je de begaafdheid van je kind onder de mat moet stoppen, dat zou de verkeerde boodschap zijn. Je kind mag en moet tonen wat het kan. Er is niets mis aan slim zijn of hoogbegaafd zijn, integendeel. Maar soms gebeurt het dat mensen die hoogbegaafdheid van je kind zo bijzonder (of integendeel net overdreven "erg") vinden, dat ze je kind echt in de kijker gaan plaatsen. Je kind zou zich daar ongemakkelijk kunnen bij voelen, zowel als het om overdreven prijzen gaat (uiteindelijk heeft je kind niets bijzonder gedaan om hoogbegaafd geboren te worden, en zal het die eigenschap dus moeilijk als een eigen verdienste kunnen zien), als om overdreven medelijden (je kind zal zich misschien niet eens bewust zijn van bepaalde negatieve kanten, en zou zich kunnen gaan zorgen maken).

Ook je kind laten opdraven bij het bepleiten van een goed (school)beleid voor hoogbegaafde kinderen doe je best gedoseerd. Niet dat je kind niet eens in de krant, een vakblad of andere media kan komen, als bijvoorbeeld de school een project wil bekend maken, of als - echt gebeurd - een prinses het CBO bezoekt. Alleen: je kadert dat best voor je kind, en probeert dat allemaal op een natuurlijke manier te laten verlopen. Eerder dus: "goh, leuk voor jou, dat je een echte prinses hebt mogen spreken", dan "omdat jij zo slim bent, moet je wel mee op de foto en tv om te zorgen dat er iets gebeurt in het onderwijs, anders loopt het mis, dus doe nu even moeite, ook al heb je geen zin".

Luister steeds naar je kind: als hij/zij er zin in heeft, dan doe je het. Als hij/zij andere dingen belangrijker vindt, is dat zo. Een mooi voorbeeld: toen een Ombudsjan aflevering rond de afschaffing van de leefgroepen in de basisschool 't Kofschip gepland was in mei 2004, en een jongen, die al had meegewerkt aan een introductiefilmpje, niet opdaagde in de uitzending, zei de vader eenvoudigweg: "hij vond met zijn vrienden naar de Ardennen gaan nu belangrijker. Hij had al genoeg voor de uitzending gedaan vond hij". Jan Van Rompaey's reactie "ja, zo gaat dat met die kinderen" was misschien niet echt heel begripvol, maar die vader had het eigenlijk helemaal goed! Hij respecteerde de keuze van zijn kind, dat effectief al een hele bijdrage had geleverd door in het filmpje mee te spelen.

"Lastige" aandachtsmomenten, dat speelt zich ook op kleinere schaal af. Iedere familie heeft wel een oom die de kinderen steeds weer "test", liefst aan de koffietafel met heel de familie als toeschouwers natuurlijk. Nu weer een som, dan weer een moeilijk woord of speciaal raadsel, soms kan het niet op gewoon. Zo lang je kind dat leuk vindt, is dat helemaal OK. Zodra je kind een "oh neen, toch weeral niet" houding vertoont, moet je ingrijpen. Want die oom verpest dan voor je kind het familiefeestje, omdat je kind te kijk wordt gezet tegen zijn/haar zin.

Hetzelfde kan verteld worden over vrienden met kinderen die je kind steevast testen en vergelijken met het hunne, op zoek naar die ene zwakheid die hun kind beter uit de verf doet komen. Het is niet leuk voor jouw kind, maar ook niet voor het andere kind dat ongetwijfeld gaat denken dat zijn/haar eigen ouders een gevoel van ontevredenheid hebben over hoe het is en wat het kan.
Dat andere kinderen zich niet slecht gaan voelen in aanwezigheid van jouw hb kind is trouwens ook iets waar je als ouder op kan letten. Je vergroot de kans dat andere kinderen jouw kind zullen accepteren zoals het is en vergroot dus ook de kans dat jouw kind zich op sociaal vlak harmonieus kan ontwikkelen.

Dosering dus, en de juiste soort aandacht een kans geven, is de boodschap.

Zie de voordelen in van een hoogbegaafd kind hebben.

Het is niet allemaal kommer en kwel. Probeer je ervan bewust te zijn.

• Zelfs problemen hebben hun positieve kant
  Door je kind begrip en ondersteuning te bieden op moeilijke momenten, zal je kind je gaan waarderen als ouder én zielsverwant. Het kan best zijn dat je kind jou gaat afschilderen als een heilige tegenover anderen. Wel, geniet daar maar van, je hebt het wellicht dubbel en dwars verdiend. Je relatie met je kind zal diep zijn, omdat jullie samen problemen hebben aangepakt en erdoor zijn geraakt. Hoewel het steeds je kind blijft, en jij de ouder bent, zal je ervaren dat er ook een kameraadschappelijk aspect zit aan je relatie met je vaak vroegwijze kind. Maar denk erom: het blijft je kind, dat kind moet kunnen zijn. Niet in de zin die soms wel eens verwijtend naar ouders toe wordt gebruikt van "laat je kind toch kind zijn", maar in de zijns-zin: een kind heeft OOK een eigen leefwereld, als kind. Het is NIET je partner of vriend/vriendin, die je kunt opzadelen met je eigen problemen als volwassene.
  Let hierop trouwens ook bij ander volwassenen, dat ze je kind niet als een mini-volwassene gaan behandelen.
  
• Je kind maakt je bewust van een heleboel dingen, ook over jezelf
  Niet zelden wijst een kind zijn/haar ouders op het verschil tussen wat ze doen en wat ze zeggen. Begaafde kinderen kunnen, zoals elk kind, ontstellend eerlijk zijn. En vaak zien en horen ze, zo lijkt het wel, net iets meer dan een ander kind. Je kind biedt je daardoor soms een heel frisse kijk op jezelf. Je kind zal je misschien ook opnieuw bewust maken van subtiele sociale nuances in de omgaan tussen mensen. Het "leugentje om bestwil" zal je door je kind onder de neus gewreven worden. Je zal dat niet zo maar even kunnen wegwuiven. Het verschil tussen bepaalde principes die je zegt aan te hangen en je dagdagelijks functioneren komt ongetwijfeld wel eens op je bord terecht. Je kind wijst je op hoe anderen soms reageren op verschillen, brengt je grote en kleine vragen onder de aandacht ("Maar waarom voeren mensen dan oorlog, als niemand dat eigenlijk goed vindt?", en "Waarom stoppen ze niet al dat geld voor wapens in geneesmiddelen uitvinden voor erge ziektes?", "Waarom hebben kinderen van een andere huidskleur iets mis gedaan volgens die partij? Het zijn toch ook maar gewoon kinderen?", en "Waarom zei je tegen die mevrouw dat je dat kleed zo mooi vond, terwijl jij zoiets helemaal niet mooi vindt?") waarbij je toch ook weer even moet nadenken, want een vaag antwoord zal niet aanvaard worden.
  
• Je relatie zal zich (hopelijk) verdiepen
  Een hoogbegaafd kind in je huishouden, het is soms niet niks. Zie de stress die dit meebrengt als iets waar je samen doorheen moet. Een moeilijke periode die je samen als partners doorgeraakt, versterkt je relatie (hopelijk).
  
• Een goed opgevoed hoogbegaafd kind is een aanwinst
  Laat ons dit nooit vergeten: een hoogbegaafd kind dat zijn/haar evenwicht vindt in deze maatschappij, zal een aanwinst zijn voor elke omgeving waar het zich bevindt. Jij zult terecht fier kunnen zijn op je kind, dat anderen kan steunen en helpen, en dat goed omgaat met de hersenen en gevoeligheid die het in zich heeft. Je zult als alles goed gaat een gelukkig kind zien, dat zelf zijn/haar eigen kinderen op een evenwichtige manier kan opvangen. En daar doen we het toch voor? Een kind dat zijn eigen evenwicht vindt is toch heel mooi?

Wees geen reductionist.

Het is verleidelijk alle problemen en probleempjes van je kind aan zijn/haar hoogbegaafdheid te wijten. En alle goede kanten ook. Maar een kind is méér dan de som van zijn/haar (intellectuele) vaardigheden. Kinderen hebben een eigen karakter, bouwen ervaringen op die weinig met hun begaafdheid te maken hebben, worden door hun omgeving beïnvloed, en doen dingen ook gewoon zonder reden en vanuit hun hart.

Hoogbegaafdheid komt op een kind af als een gegevenheid: "ik ben zo". Het wordt ermee geboren. Als elke ervaring tegen die vaste gegevenheid af wordt gezet, kan het zijn dat je kind niet meer gaat geloven in de maakbaarheid van zijn leven. De spreuk "het gaat niet over wat je bent of wat je hebt, maar wat je ermee doet", is hier zeker op zijn plaats.

Ook op andere volwassenen komt reductionistisch denken raar over. Zij zien hun eigen kinderen ook dingen doen die jouw kind doet, en die jij in verband brengt met zijn/haar begaafdheid. Dit verkleint hun vertrouwen in jouw oordeel over wat er aan de hand is, en kan leiden tot onbegrip.

Wat wel waar is, is dat hoogbegaafdheid, en de geheel eigen manier van zijn van hoogbegaafde kinderen, veel dingen vergroot of versterkt. Hoogbegaafde kinderen hebben soms als het ware een vergrootglas liggen op hun ervaringen en gevoelens. Dit is iets waar je zorgvuldig moet mee om gaan, maar het mag je niet verleiden alles aan de begaafdheid van je kind toe te schrijven.
Tenslotte is niet elk boertje of windje van je kind een hoogbegaafd boertje of windje, dat weet je zelf ook wel.

Bevorder de eigenwaarde van je kind.

Makkelijk gezegd hé? Vinden wij ook!

Misschien zijn enkele sleutels die we ontlenen aan algemene boeken over opvoeding, op zijn plaats hier.
Kinderen halen hun eigenwaarde uit - ruwweg, er zijn verschillen tussen auteurs - vier bronnen, ééntje die te maken heeft met zich gedragen voelen door anderen, en drie die met vaardigheden te maken hebben:

• Het gevoel dat één of meer belangrijke mensen van je houden (Ouders en ruimere familie en vrienden zijn hier belangrijk, maar ook leerkrachten. We woonden eens een lezing bij waarin werd gesteld dat op 6 jaar basisschool één empatische leerkracht al genoeg was om de veerkracht van een kind te behouden op school, dus er is hoop!). Wel is het belangrijk dat een kind zich al heel vroeg, zo snel mogelijk na de geboorte, geliefd en gedragen voelt. Dit helpt om eventuele latere negatieve reacties van anderen te boven te komen, en "terug op te veren" in de plaats van te breken. Deze bron van eigenwaarde geeft kinderen dus hun eerste vaste grond om op te blijven staan als het eens moeilijk is.
  
• Sociale eigenwaarde: Het gevoel zelf vrienden te kunnen maken, dingen te zeggen en te doen waarmee je bij anderen respect kunt oogsten. De vaardigheid je stem te kunnen laten horen in een groep.
  De oefening hiervoor begint thuis. Een klimaat waarin ouders een respectvolle communicatie bevorderen, laat je kind toe te oefenen en fouten te maken in communicatie zonder dat dit dadelijk een ramp wordt (tenslotte zien jullie hem/haar al graag, en valt dat niet weg met een sociale blunder). Vanuit de thuissituatie kan het sociale vermogen zich uitbreiden naar klasgenoten, sport- en jeugdclub, vrienden en vreemde groepen.
  
• Fysieke eigenwaarde: Het gevoel je lichaam onder controle te hebben begint al heel jong (die handen grijpen iets vast, eindelijk, ik sta op mijn benen, joepie, ik ben op tijd op dat potje geraakt, oef,...) en heeft alles te maken met of je kind zijn/haar lichaam als een betrouwbaar iets gaat zien. "Gaat dat lichaam me niet hinderen bij dit spel, ziet het er wel een beetje deftig uit, kan ik wel mee met anderen, verschil ik niet te opvallend van anderen,..." - allemaal vragen die ooit wel eens bovenkomen bij een kind.
  In het geval van hoogbegaafde kinderen is er soms ook sprake van verschillende leeftijden, asynchrone ontwikkeling (intellectueel/emotioneel/fysiek/...). Soms loopt wat een kind, intellectueel gezien dan, denkt te (moeten)kunnen, voor op het fysieke. Dit kan frustraties geven, zeker bij kinderen die pefectionistisch ingesteld zijn, wat bij hoogbegaafden vaak voorkomt. Mogelijk gevolg hiervan is faalangst.
  Een klassiek voorbeeld: het kind ziet een boom en wil die tekenen. Het tekent, voor een 4 jarige, een prachtige boom. En dan ineens wordt die tekening woedend stukgemaakt. Omdat "het niet gelijkt". Wat is hier aan de hand? Dat kind wenst eigenlijk de boom op papier te zien zoals hij echt is en zoals hij in zijn/haar hoofd zit: met zo'n 30 verschillende nuances van groen en bruin, met die beweging in de wind, met heel de sfeer die kijken naar die boom bij hem/haar oproept. En wat staat er op het blad? Juist, voor een vierjarige een prachtige tekening van een boom, maar NIET de boom die het kind in gedachten had. Zo'n kind voelt zich tekortschieten, dat lichaam heeft hem/haar in de steek gelaten... Uitleggen dat een tekening geen foto is, dat een afbeelding van een ding nooit het ding zelf kan zijn, wat kunst is, is hier op zijn plaats. Zeggen dat het heel goed gedaan is en dat het kind niet zo onnozel moet doen, is eigenlijk tonen dat je hem/haar niet begrijpt, en bevordert het vertrouwen van je kind in jouw oordeel niet echt.
  
• Intellectuele eigenwaarde: Het gevoel van vertrouwen in leersituaties dat je op z'n minst even goed bent als anderen in je omgeving. Hier hebben we een hele weg te gaan met onze kinderen. Zij ervaren vaak al heel vroeg dat ze veel meer kunnen dan anderen. Dat ze heel snel denken, die extra herhalingen niet nodig hebben, zich zitten te vervelen, dingen "leren" die ze al kennen, en dat tussen andere kinderen die als het ware een trein trager rijden. Dat schept verwarring, en kan zelfs leiden tot het gevoel abnormaal te zijn. Zonder uitleg hierover kan een kind zelfd geneigd zijn zich aan te passen aan de groep, en zijn snellere ontwikkeling weg te steken, met gegarandeerd problemen tot gevolg (het kind moet zich inspannen om een versnelling lager te schakelen, lees hierover eens "Is it a cheetah?" van Stephany Tolan: www.giftedbooks.com/aart_tolan.html, eventueel te lezen vertaald in het Nederlands op de site van Wilma Beekman.
  
  Een kind moet blijven uitgedaagd worden op zijn/haar eigen niveau, al was het maar om één van de 4 belangrijke bronnen van eigenwaarde niet te laten opdrogen.
  
  Tegelijk moeten wij als ouders deze soms heel wankele balanceeroefening begeleiden. Kinderen zijn vaak intellectueel klaar voor veel kennis en vaardigheden, maar kunnen daarom nog niet noodzakelijk die intellectuele snelheid omzetten in prestaties. En dat kan allerlei oorzaken hebben. Een kind kan bv zeer goed sommen maken, maar zijn/haar handen krijgen het nog niet op papier. Een kind kan bv zeer goed zijn in taal, maar is te timide om zich in groep te uiten omdat het hier al in het verleden negatieve ervaringen mee opdeed, en past zich aan ten koste van zijn zelfvertrouwen (want onderpresteren schept verwarring!). Waakzaamheid is dus geboden, want, zoals gezegd: het kind moet het vertrouwen hebben dat het zich in een leersituatie kan waarmaken, het gevoel kunnen hebben dat dit snelle verstand waar hij/zij mee geboren is, ook een betrouwbaar iets is dat hem/haar niet in de steek laat als het op leerprestaties aankomt.

Ouders van hoogbegaafde kinderen hebben soms de neiging, alweer dat reductionisme, zich vooral te focussen op de intellectuele eigenwaarde van een kind. Het moet voldoende uitgedaagd worden op school, want dan zijn alle problemen opgelost. Begrijpelijk, want vaak beginnen de problemen zodra een kind een tijdje op school zit, en vaak verdwijnen er veel problemen zodra een kind op school voldoende uitdaging krijgt. Eén en ander heeft ook te maken met het feit dat het sociale en het fysieke ook buiten de school geregeld aan bod kunnen komen (leersituaties kan je als ouders natuurlijk ook scheppen, alleen niet zo specifiek als op school). En toch kunnen de problemen op school ook te maken hebben met sociale aspecten, een laag zelfvertrouwen op fysiek vlak, of gewoon het gevoel niet genoeg begrepen en geliefd te zijn door voor het kind belangrijke mensen, en dus moeten die bronnen van eigenwaarde zeker niet onderschat worden.

Het blijft dus een aandachtspunt: zorg er als ouders voor dat het op de 4 vlakken een beetje goed zit. Je kind zal er des te meer evenwicht aan over houden.

Help je hoogbegaafd kind zich te begrijpen in relatie met anderen.

Een begaafd kind moet leren dat niet iedereen hetzelfde is. Er zijn verschillen, en dat is heel normaal. Niet alleen op fysiek vlak (dat is vaak een goed handvat om met kleine kinderen over verschillen te praten), maar ook op het vlak van intellect. Het gaat niet om beter of minder, het gaat om anders, zonder weging of kleuring.

Leer je kind dat iedereen zijn eigen waarde heeft, dat je dus niet allemaal even slim moet zijn om elkaar graag te hebben. Bedenk: niets is zo irritant als een kleine opdonder die slim is, en dat op een arrogante manier gebruikt in sociale relaties. Zoiets wijst op een gebrek aan sociale vaardigheden, die het kind parten zullen spelen in het opbouwen van gezonde relaties met leeftijds- of ontwikkelingsgelijken.

Wijs je kind ook op de vaardigheden/sterktes/talenten die andere kinderen hebben, zodat het ook leert inzien dat je niet noodzakelijk hoogbegaafd moet zijn om dingen te weten of te kunnen.

Natuurlijk moet je kind zijn/haar vaardigheden niet wegstoppen, alsof het niet "mag", boven het korenveld uit steken zonder afgemaaid te worden. Maar het moet leren dat er méér is dan enkel dat kunnen, want tenslotte weet het zelf ook: aan dat verstand heeft het zelf geen verdienste. Hij/zij wordt ermee geboren. Wat hij/zij ermee doet, hoe hij/zij omgaat met anderen en dat verstand erbij, daar gaat het om.

Je kind van 5 is er bijvoorbeeld niet mee geholpen dat je tolereert dat hij/zij leeftijdsgenootjes pest met het feit dat zij nog niet kunnen lezen of rekenen, terwijl hij/zij dat al wel kan. Want het zal overkomen alsof hij/zij denkt dat door die dingen te kunnen, hij/zij zich "meer" voelt dan de anderen, wat niet echt de aanvaarding door andere kinderen bevordert ("die blaaskaak weer..."). En ooit... komt hij/zij een neef tegen van 10, die véél beter rekent/leest....

Beter is je kind uit te leggen dat het echt wel knap is dat hij leest of rekent op die leeftijd, en hem te tonen hoe dat voor zichzelf als een plus te maken in de omgang met andere kinderen, door andere kinderen erbij te betrekken op een positieve manier. Voorbeelden: Bij een boekje voorlezen: je kind kan dan mee helpen de woorden te zeggen, of bij het verdelen van de fiches bij een gezelschapsspel, kan je kind andere kinderen helpen tellen,... Als je even begint na te denken vind je een heleboel gelegenheden waarbij je kind zijn knappe prestaties kan tonen (waar hij/zij zeker en terecht behoefte aan heeft), zonder daarom dit als een "optreden" te moeten verkopen (waar die andere kinderen dan wellicht niet echt interesse in hebben). Op deze manier oogst je kind succes met zijn/haar kunsten door anderen van dienst te zijn of gewoon al spelend, wat veel natuurlijker overkomt.

Een voetnoot voor leerkrachten in de kleuterschool.

Als een kleuter met een duidelijke voorsprong op de andere kleuters al snel de andere kinderen wil helpen, wordt dat wel eens afgestraft door sommige kleuterjuffen.

"Hij of zij geeft de andere kinderen geen kans om zelf te denken" is iets wat verschillende ouders mochten horen.

Bedenk goed wat deze houding van de kleuterjuf of - meester bij een jong kind kan veroorzaken: het krijgt zo de boodschap dat het niet OK is, te kunnen wat het kan, en dat het zijn/haar vaardigheden best niet te veel toont. Verder zit in die "negatoeve" opmerking vervat dat een ander kind helpen, niet OK is.

Willen wij zo met slimme kinderen omgaan in het onderwijs????

Als een kleuter al kan lezen, laat het kind dan toch ook eens een zinnetje of een verhaaltje voorlezen voor de klas. Als een kind behulpzaam zijn/haar vaardigheden ten dienste wil stellen van andere kinderen, geef het dan af en toe die kans ook!

Natuurlijk is het beter vanaf het begin te differentiëren. Ouders zouden best bij het inschrijven in de school de gelegenheid krijgen te vertellen wat hun kind al kan, zodat de kleuterjuffen hun aanbod kunnen aanpassen. Dit vermijdt dat een kind, drie jaar nadat het de kleuren voor het eerst aanwees, een heel week "Mannetje bruin" moet zitten "leren" bijvoorbeeld (jaja, gebeurt écht!).

Maar evengoed zijn er klassicale momenten, waarin iedereen een kans moet krijgen, en een hoogbegaafd kind dat alle antwoorden er zo maar uitflapt kan dan behoorlijk lastig zijn, ook al bedoelt het dit niet zo.

En tip: leg misschien best eens uit in een 1 op 1 gesprekje dat andere kinderen ook hersenen hebben, die niet lui mogen worden, zodat een hoogbegaafd kind de andere kinderen niet altijd de pas gaat afsnijden. Een hoogbegaafde kleuter snapt dit waarschijnlijk prima, en vindt misschien in de "onder ons" toon die de kleuterjuf in zulk een kort gesprtekje hanteert net het beetje erkenning die hij/zij nodig heeft om het wachten te compenseren!

Tenslote: vergeet asjeblieft niet: prijs het kind OOK voor wat het kan, anders gaat het zich aanpassen, wat voor het begaafde kind kan leiden tot serieus in de knoop geraken.

Inspiratie gehad?
Ongetwijfeld zie je intussen nog andere voordelen en aandachtspunten van het hoogbegaafd zijn van je kind. Zorg dat die, zelfs in moeilijke tijden, steeds in je achterhoofd aanwezig zijn. Zo kan je die positieve houding overdragen op je kind, en steeds alert blijven voor de kleine opstapjes die je kunt helpen nemen.

Heb je een aanvulling voor deze pagina? Mail ons!